Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, çalışarak gerçekleşen bir düzen değildir. Hukuk, toplum içre insanoğluın sahiden elbette davrandıklarını değil, elbette davranmaları gerektiğini gösterir. Hukuk, kendisine uyulmak ve uygulanmak bâtınin vardır. Hak değeri zımnında, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene vazetmek, maşeri hayatın gerçekleşmesini sahip olmak ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin alınsına kabul edilmesi ve uyulması gereken, banko hak kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabilinden, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle toplum içre insanoğluın reviş ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her gün mümkündür. “İşte hukuk, isim davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir mekanizma, bir bütündür.” İnsan-isim, isim-doğa ilişkilerinin insanlığın müşterek çıkarı ve huzuru bâtınin evrensel ilkelerle güvence şeşna alınmasıdır. Hukuk, âdemiyet seviyesi bâtınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birçok fikir ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, toplum sözleşmesi, doğa ve insanoğlu olarak tamlayan konseptlerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun müşterek iyiliğini sahip olmak maksadıyla konulmuş olan ve amme gücüyle desteklenen kaide, tanrı ve seçimın bütünüdür. Elan münteşir bir tanılamamıyla hukuk, adalete yönelmiş maşeri evetşyalnız düzenidir. Hukuk Lafız Mealı Hukuk kelimesi Arapça “tanrı” kökünden gelir ve tanrı kelimesinin çoğmehabetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “tanrı” kelimesinin çoğmehabetli “beddua’kak”tır. Türk Tat alma organı Kurumu’na gereğince hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım gücünü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” demeı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet demeında da kullanılır. Teknik Mealı Hukuk dönemden döneme değişmiş olduğu bâtınin hala doyurucu bir tanılamam konstrüksiyonlamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok kabul edilen tanılamamı ise: “Makul bir zamanda belli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması ülke zoruna (müeyyide) ilgilanmış kurallar bütünüdür.” Ilmî bir disiplin olarak hukuk, kendi içre baş olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun eşhas arası ilişkileri iş kayran kısmına Özel Hukuk, eşhas ile ülke veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Kamu Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Hukuk, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna ivaz Temel Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku amme hukukunun başlıca alt dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku öbür toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik ülke aracılığıyla güvenceye alınmış ve cebri yaptırımlara sahip olmasıdır. Hukuk kuralları isim davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun değer hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla menent nitelikteki kül durumlarda uygulanması esenlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Hukuk kayranında yaptırım amme gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek bâtınin kullanılır. Hukuk düzenini esenlamayı ve korumayı yalnızçlayan yaptırımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde namına getirilir. Maddi ve manevi yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yaptırımlar bu durumları dikilmek bâtınin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, hapis ve dünyalık cezaları; temel hukukunda siyasetten men, fırka metres; mevhibe hukukunda mevhibe ve kaçıntıçılık cezaları kabilinden değiştirilmiş hukuk dallarında değiştirilmiş yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müteallik çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; dimaği bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik değil ortaya konduğu dönemin problemlerını çözmek veya siyasi konseptleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali hak olan hukuk, genel olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş maşeri bir evetşyalnız düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu namına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kullanışlı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun maşeri hayatı düzenleyip insanoğluın barış ve güvenlik içre bir arada evetşamalarını esenlamaktır. 2. Pratik Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Içinlanması) Hukukun kullanışlı amacını, maşeri gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile toplum içre canlı insanoğluın, birbirleri ile tesis etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanın konstrüksiyonsından meydana gelen ihtiyaçlarını alınlamaya çalışır. Hukuk bu fonksiyonu ile tevellüt, teehhül, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek hukuk düzeni hayatın baş gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanın doğal konstrüksiyonsına ve bundan gelecek gelen ihtiyaçlarına isabetli olmak zorundadır. Hukuk önemli ölçüde, kazançlı gerçeklere de tutkundır; kazançlı yokluklara uymalı ve onları alınlamalıdır. 3. Hak Hukuk bu fonksiyonu ile belli bir aranjman şeşna aldığı sosyal gereksinimlerı, özü salt bir muadele düşüncesi olan hak ölçüsüne vurarak çın kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısa tanılamamıyla hak, “bir muadele düşüncesi”dir. “Hak, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) olmak üzere dü değiştirilmiş anlamda kullanılır. Hak aslında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet demeında şahsi bir özelliği deyimler. Insan her gün haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni yaymak yolunda mütemadi ve değalışverişmez bir çaba gösterir. İşte bu reviş ve çabayı gösteren hak, özne (süje) ile müteallik oluşundan ötürü öznel (sübjektif) hak olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir hak konseptı vardır. Nesnel hak, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği rabıta biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk kayranında hukuki değer olarak kal konusu olan hak de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve algılanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Toplum bâtınindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini bâtınaziz kurallar külü olarak hukuk, bu değerlendirmelerde hak ölçüsünü kullandığı ve istimal etmek durumunda bulunmuş olduğuna gereğince, adaletin böylecene, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında hak acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü hak konseptı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm hukuk sistemine ve sistemlerine hâkim bulunan, nesnel ve salt bir değer niteliğindeki adalettir. Hukuk bir toplum düzenini bâtınerir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; lüzum mevcut düzeni sahabet etmek, gerekse onu değalışveriştirmeyi meşrulaştırmak bâtınin her gün adalete başvurulur. Nesnel ve yasa üstü hak hukukta alınmıza yerleşmiş hukuk düzenlerinin birincil örneği, olması gereken hukuk demeında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile hak, mevcut hukuk düzenlerinin kendisine isabetli olup olmadığı açısından bir değer ve yorum ölçüsü olabilir. Yeniden bu özelliği ile hak, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun yapmak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yararlı ve aksi alınlıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon abra içre olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Düzgülü olarak tüm hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşeri evetşyalnız uyacak, hem de bu maşeri hayatın barış içre sürebilmesi bâtınin bir düzen görünümünü esenlamaya çalışacaktır.