Hukuk (Özet) : Hukuk, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçeklesevinçli bir düzen bileğildir. Hukuk, cemiyet içinde insanoğluın filhakika ne davrandıklarını bileğil, ne davranmaları gerektiğini gösterir. Hukuk, kendisine uyulmak ve uygulanmak midein vardır. Türe değeri dolayısıyla, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene dokunmak, sosyal dirimın gerçekleşmesini bulmak icap. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Hukuk düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin alınsına ikrar edilmesi ve uyulması müstelzim, kategorik sahih kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kadar, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle cemiyet içinde insanoğluın biçimci ve davranışlarının haklar kurallarına uymaması, her mevsim mümkündür. “İşte haklar, insan davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir yöntem, bir bütündür.” İnsan-insan, insan-natür ilişkilerinin insanlığın partner çıkarı ve huzuru midein evrensel ilkelerle güvence şeşna düzenınmasıdır. Hukuk, insaniyet seviyesi midein göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biröte rey ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, cemiyet sözleşmesi, natür ve insanoğlu olarak tamlayan gözlerdir. Hukuk Nedir Hukuk, toplumun umumi menfaatini veya fertlerin ve toplumun partner iyiliğini bulmak maksadıyla konulan ve hep gücüyle desteklenen kaide, doğru ve kanunların kâffesidür. Elan yaygın bir tanılamamıyla haklar, adalete yönelmiş sosyal evetşlakin düzenidir. Hukuk Sözcük Mazmunı Hukuk kelimesi Arabi “doğru” kökünden hasılat ve doğru kelimesinin çoğcelil olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “doğru” kelimesinin çoğcelil “beddua’kak”tır. Türk Yürek Kurumu’na göre haklar kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım zorlaü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” anlamı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk anlamında da kullanılır. Yöntem Mazmunı Hukuk dönemden döneme değiştiği midein hala doyurucu bir tanılamam binalamamıştır. Kant “Hukukçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok ikrar edilen tanılamamı ise: “Belli bir zamanda sınırlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması büyüklük zoruna (müeyyide) destelanmış kurallar kâffesidür.” Bilimsel bir disiplin olarak haklar, kendi içinde temel olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun kişiler arası ilişkileri konu saha kısmına Özel Hukuk, kişiler ile büyüklük veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Hep Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Hukuk, Kâr Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna karşılık Temel Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku hep hukukunun mirlıca madun dallarıdır. Hukuk Kuralları ve Özellikleri Hukuku vesair toplumu regülatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik büyüklük aracılığıyla güvenceye düzenınmış ve cebri yaptırımlara ehil olmasıdır. Hukuk kuralları insan davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun fehamet hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle dublör nitelikteki eksiksiz durumlarda uygulanması sağlanır. Yaptırım (Müeyyide) Hukuk sahaında yaptırım hep gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek midein kullanılır. Hukuk düzenini sağlamayı ve korumayı lakinçlayan yaptırımlar gene haklar düzeninin öngördüğü şekilde yerine getirilir. Maddi ve içsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yaptırımlar bu durumları çelmek midein kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, cezaevi ve finans cezaları; esas hukukunda siyasetten men, kazanç yama; vergi hukukunda vergi ve gümrüksüzçılık cezaları kadar ayrımlı haklar dallarında ayrımlı yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ilişkin çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; bilinçi bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik bileğil ortaya konduğu dönemin sorunlarını çözmek veya politik gözleri haklar biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan haklar, umumi olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Hukuk, adalete yönelmiş sosyal bir evetşlakin düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu yerine getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, uygulamalı yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun sosyal dirimı düzenleyip insanoğluın pasış ve emniyet içinde bir arada evetşamalarını sağlamaktır. 2. Pratik Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Alınlanması) Hukukun uygulamalı amacını, sosyal gerçeklik belirler. Hukuk bu fonksiyonu ile cemiyet içinde canlı insanoğluın, birbirleri ile yapmak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanın binasından meydana gelen ihtiyaçlarını alınlamaya çdüzenışır. Hukuk bu fonksiyonu ile doğum, evlenme, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir haklar düzeni dirimın temel gerçeklerini görmezden gelemez. Hukuk düzeni, insanın natürel binasına ve bundan gelecek gelen ihtiyaçlarına oranlı sürdürmek zorundadır. Hukuk önemli ölçübile, iktisadi gerçeklere bile ilişkindır; iktisadi gereksinimlara uymalı ve onları alınlamalıdır. 3. Türe Hukuk bu fonksiyonu ile sınırlı bir organizasyon şeşna aldığı sosyal gereksinimlerı, özü salt bir muadele düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak hak kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En gücük tanılamamıyla doğruluk, “bir muadele düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) sürdürmek üzere iki ayrımlı anlamda kullanılır. Türe aslında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet anlamında zatî bir özelliği deyimler. Kişi her mevsim haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni tesviye etmek yolunda sakır sakır ve bileğnöbetmez bir çaba gösterir. İşte bu biçimci ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile ilişkin oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk mazmunı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği münasebet biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte haklar sahaında hukuki fehamet olarak lakırtı konusu olan doğruluk bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü haklar, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve alacaklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Maşer mideindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini mideermiş kurallar eksiksizü olarak haklar, bu bileğerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve istimal etmek durumunda bulunduğuna göre, adaletin böylelikle, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Hukuk normlarında doğruluk acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan haklar ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü doğruluk mazmunı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm haklar sistemine ve sistemlerine hükümran kâin, nesnel ve salt bir fehamet niteliğindeki adalettir. Hukuk bir cemiyet düzenini mideerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; icap bulunan düzeni kavzamak, gerekse onu bileğnöbettirmeyi meşrulaştırmak midein her mevsim adalete mirvurulur. Nesnel ve yasa üstü doğruluk hukukta alınmıza yerleşmiş haklar düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim haklar anlamında haklar idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, bulunan haklar düzenlerinin kendisine oranlı olup olmadığı açısından bir fehamet ve yorum ölçüsü olabilir. Gene bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun hazırlamak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile müspet ve menfi alınlıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon istikrar içinde olduklarında, adil bir haklar düzeninin gerçekleşmesi sağlanır. Düzgülü olarak tüm haklar normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak haklar, hem adaleti gerçekleştirecek, hem sosyal evetşlakin uyacak, hem bile bu sosyal dirimın pasış içinde sürebilmesi midein bir düzen görünümünü sağlamaya çdüzenışacaktır.